Đồng Khởi năm 1960 ở Bến Tre đã đi vào lịch sử dân tộc với chiến thắng “long trời, lở đất” của tinh thần mưu trí, sáng tạo, dũng cảm, dám nghĩ, dám làm; của ý Đảng hợp lòng dân và của sự đồng lòng, đồng sức, đồng loạt nên đã huy động sức mạnh của toàn dân cùng diệt ác, phá kìm giành quyền làm chủ nhiều vùng nông thôn rộng lớn. Kế thừa tinh thần Đồng Khởi năm 1960 ở Bến Tre, Đảng bộ Bến Tre đã khơi dậy khát vọng, ý chí con người Bến Tre vào điều kiện mới góp phần đẩy nhanh quá trình công nghiệp hóa, hiện đại hóa, xây dựng Bến Tre ngày càng giàu đẹp và văn minh.

Cách đây 62 năm, cuộc Đồng Khởi oanh liệt ở Bến Tre nổ ra với tinh thần “đồng lòng, đồng sức, đồng loạt”, dám nghĩ, dám làm, Đảng bộ đã huy động sức mạnh của toàn quân, toàn dân (có lúc tăng khoảng 4.000 đến 5.000 dân vào ngày 27 tháng 2 năm 1960); đông đảo chị em phụ nữ; đồng bào công giáo, binh lính trong hàng ngũ kẻ thù;…. đã tấn công và làm tan rã từng mảng bộ máy chính quyền tay sai của đế quốc Mỹ ở cơ sở. Từ thắng lợi của Đồng Khởi Bến Tre đã làm dấy lên phong trào đấu tranh chính trị ở các đô thị trong toàn miền Nam, chuyển cách mạng miền Nam sang thế tiến công địch, mở rộng vùng giải phóng và hình thành các căn cứ địa liên hoàn.

Thắng lợi của Đồng Khởi ở Bến Tre đã khẳng định tính đúng đắn, kịp thời của Nghị quyết Hội nghị Trung ương 15 được Đảng bộ vận dụng linh hoạt, sáng tạo vào điều kiện thực tiễn của tỉnh, đáp ứng yêu cầu cấp thiết, nguyện vọng cháy bỏng của toàn Đảng, toàn quân toàn dân. Bởi sức nén càng mạnh từ sự đàn áp dã man của kẻ thù khi ngang nhiên xóa bỏ các điều khoản trong Hiệp định Giơnevơ, tuyên bố trắng trợn: “Biên giới Hoa Kỳ kéo dài đến vĩ tuyến 17”, địch đã thẳng tay đàn áp, bắt người vô cớ và liên tiếp khảo tra hàng nghìn chiến sĩ cộng sản “Nhà giam Khám Lá Bến Tre không còn chỗ giam (có trên 1.000 người không còn chỗ giam, tù nhân phải nằm la liệt ngoài sân)”¹; “đình Bình Hòa và đình Hội Yên, địch đã giết mỗi nơi trên 100 người, bắt đày 200 người. Từ năm 1954 đến 1959 tại Bến Tre, địch giết hại 2.519 người, bỏ tù 17.000 người.”². Đời sống của quần chúng “không có một chút an ninh, trật tự, đen tối như trong một nhà ngục”³. Cho nên, trước sức ép của sự dồn nén đã dâng cao thì sức bật do lòng căm thù địch sẽ ngày càng lớn, việc sử dụng bạo lực cách mạng để đánh bại bạo lực phản cách mạng để giành và giữ chính quyền là một tất yếu lịch sử. Nghị quyết Trung ương 15 ra đời cho phép đồng bào, chiến sĩ miền Nam: “khởi nghĩa giành chính quyền về tay nhân dân”⁴ đã phản ánh đúng nhu cầu của lịch sử, giải quyết kịp thời yêu cầu phát triển của cách mạng miền Nam trong tình thế thực sự chín muồi, đáp ứng nguyện vọng thiết tha lúc này của cán bộ và đồng bào miền Nam. Nghị quyết đã tạo ra luồng sinh khí mới thổi bùng ngọn lửa tranh đấu vốn đã âm ỉ, dồn nén nay có dịp bùng lên mạnh mẽ thông qua cao trào Đồng khởi với sức bật “long trời, lở đất”. Sức bật đó được tạo ra từ bản lĩnh chính trị và trí tuệ khoa học của Đảng bộ Bến Tre đã “kiên trì bám chặt trong dân, giữ vững quan hệ với tổ chức, tuyên truyền giáo dục động viên đồng chí, đồng bào giữ vững lập trường, khí tiết cách mạng”⁵. Đó là sức bật của tinh thần mưu trí, dũng cảm và sáng tạo của Đảng bộ trong nắm bắt tình hình, thực hiện “điều”, “lắng” cán bộ, sự kiên định chờ đợi thời cơ, tích cực xây dựng lực lượng chính trị của quần chúng và lực lượng vũ trang, rèn luyện vũ khí, chuẩn bị địa bàn, hiểu và nắm vững lòng dân,…. Sự chủ động, sáng tạo nắm bắt tình hình, quán triệt kịp thời tinh thần Nghị quyết Trung ương 15 và phát động toàn quân, toàn dân cùng đồng lòng, đồng sức, đồng loạt đứng lên chống lại tập đoàn thống trị độc tài Ngô Đình Diệm - tay sai của đế quốc Mỹ để giành chính quyền về tay nhân dân.

Với tinh thần mưu trí, sáng tạo, dũng cảm, dám nghĩ, dám làm, Đảng bộ đã dám xóa bỏ tư tưởng co thủ, dám đứng lên đương đầu chống lại tập đoàn thống trị độc tài Ngô Đình Diệm - tay sai của đế quốc Mỹ, kiên quyết tiến công, chủ động tiến công liên tục và tạo ra nhiều cách đánh sáng tạo đã làm cho kẻ thù một phen khiếp vía như: đấu tranh kết hợp giữa lực lượng chính trị của quần chúng với lực lượng vũ trang, đánh địch trên cả ba mặt trận: chính trị, quân sự và binh vận. Cùng với “vũ khí quần chúng”, “vũ khí nhân dân” (đạp lôi, ống lói, súng ngựa trời, lựu đạn vỏ chai, tổ ong vò vẽ, nạng ná, bẫy chông,…) Tất cả đã tạo nên sức mạnh tổng hớp góp phần tiến công địch liên tục, bứt rút các đồn, bót và giành thắng lợi cuối cùng.

​

Từ thắng lợi của phong trào Đồng Khởi ở Bến Tre đã làm dấy lên và lan rộng phong trào đấu tranh chính trị trên toàn miền Nam, đưa cách mạng miền Nam bước sang thời kỳ tiến công địch - thời kỳ chống lại đế quốc Mỹ, dám đánh Mỹ, kiên quyết đánh Mỹ. Nhờ tinh thần đó, nhân dân ta đã đánh thắng quân xâm lược Mỹ, Tổ quốc hai miền Nam, Bắc được thống nhất, đưa cả nước tiến lên xây dựng chủ nghĩa xã hội.

Bước vào thời kỳ mới, với đặc thù của một tỉnh thuần nông, nằm cuối nguồn của sông Cửu Long, địa thế bốn bề sông nước bao quanh, giao thông đi lại rất khó khăn, nhưng nhờ vào phát huy tinh thần Đồng Khởi năm 1960, cùng đặc điểm lịch sử, truyền thống văn hóa tốt đẹp đã hun đúc cho con người Bến Tre khát vọng, ý chí vươn lên vượt qua mọi khó khăn góp phần thực hiện thắng lợi nhiệm vụ chính trị của địa phương.

Tinh thần Đồng Khởi năm 1960 được Đảng bộ khơi dậy trong các văn kiện của các nhiệm kỳ Đại hội Đảng bộ tỉnh, đặc biệt là trong một số nghị quyết, chỉ thị, chương trình về phát động thi đua Đồng Khởi mới như: Nghị quyết số 07-NQ/TU, ngày 5 tháng 12 năm 1997, về việc phát động phong trào Đồng khởi mới, đẩy mạnh công nghiệp hóa, hiện đại hóa đẩy lùi nghèo nàn và lạc hậu; Chỉ thị số 27-CT/TU ngày 03 tháng 6 năm 2008, Tỉnh ủy Bến Tre về việc tiếp tục thực hiện phong trào thi đua “Đồng khởi mới”, đẩy mạnh công nghiệp hóa, hiện đại hóa, đẩy lùi nghèo nàn, lạc hậu và tổ chức kỷ niệm những ngày lịch sử lớn trong năm 2010; Chỉ thị số16-CT/TU, ngày 7/ 01/2015 của Ban Thường vụ Tỉnh ủy về phát động phong trào thi đua “Đồng khởi mới” nhân kỉ niệm 55 năm Ngày Bến Tre Đồng khởi; Chương trình số 10-Ctr/TU của Tỉnh ủy, ngày 28/04/2016, về Đồng Khởi khởi nghiệp và phát triển doanh nghiệp tỉnh Bến Tre; Chỉ thị 01-CT/TU ngày 17/10/2020 về phát động phong trào thi đua "Đồng Khởi mới" giai đoạn 2020 - 2025 tầm nhìn đến năm 2030. Các chủ trương của Đảng bộ về phong trào thi đua Đồng khởi mới đã đáp ứng nguyện vọng của toàn dân, bước đầu khắc phục và làm chuyển biến một bước quan trọng tư tưởng ngại khó, cam phận nghèo, khơi dậy khát vọng trong toàn dân tinh thần cách mạng tiến công, ý chí tự lực, tự cường vượt qua khó khăn phấn đấu thực hiện thắng lợi nhiệm vụ chính trị của địa phương.

Tinh thần Đồng khởi năm 1960 được Đảng bộ phát huy vào cuộc Đồng khởi mới đã khơi dậy khát vọng, nghị lực vươn lên của con người Bến Tre góp phần làm cho kinh tế, xã hội phát triển, đời sống vật chất và tinh thần của nhân dân được nâng cao, cụ thể:

Từ một tỉnh nghèo trong khu vực đồng bằng sông Cửu Long, chiếm tỉ lệ hộ nghèo khá cao 21,01% (năm 1998), thu nhập bình quân đầu người chỉ đạt 8,3 triệu đồng/người vào năm 2006⁶ nhưng với tinh thần Đồng khởi năm 1960 đã khơi dậy khát vọng, ý chí con người Bến Tre vươn lên đứng hàng thứ 8/13 và 6/12 chỉ tiêu kinh tế - xã hội đánh giá mức sống xếp vào nhóm 05 tỉnh đứng đầu khu vực vào năm 2019. Đến cuối năm 2020 GDP bình quân đầu người đạt 43,6 triệu đồng⁷; giảm tỉ lệ hộ nghèo còn 4,59% vào cuối năm 2020⁸.

Bằng ý chí và khát vọng, người nông dân Bến Tre đã cần cù, chịu khó trong lao động, sản xuất vượt qua những khó khăn của thời tiết, dịch bệnh,…  và chính bản thân để cùng với Nhà nước xây dựng hệ thống thủy lợi nội đồng, đê bao, ứng dụng tiến bộ khoa học - kỹ thuật, đổi mới cây, con giống, điện khí hóa, cơ giới hóa trong sản xuất. Đến năm 2000 mức độ cơ giới hóa chiếm 95% và đến năm 2020 đã ứng dụng công nghệ cao vào sản xuất, hình thành những sản phẩm chủ lực của tỉnh như dừa, bưởi da xanh, chôm chôm, nhãn, hoa kiểng, heo, bò và tôm biển góp phần khẳng định vị thế của tỉnh trong khu vực, cả nước và trên thế giới.

Từ một tỉnh gần như biệt lập do vị thế sông nước bao quanh, giao thông khó khăn, cơ sở hạ tầng nông thôn chưa đảm bảo nhưng dưới sự lãnh đạo của Đảng bộ, khát vọng, ý chí, con người Bến Tre được khơi dậy góp phần hoàn thành nhiều công trình công trình giao thông, thuỷ lợi lớn: Cống đập Ba Lai, các quốc lộ 57, 60, cầu Rạch Miễu, cầu Hàm Luông, cầu Cổ Chiên,… Cơ sở hạ tầng nông thôn từng bước hoàn chỉnh, năm 2000 cơ bản trải sỏi đỏ, xóa cầu khỉ trên đường liên xã và phần lớn đường liên ấp, đang từng bước nhựa hóa đường nông thôn⁹, đến năm 2005 nhựa hóa, bê tông hóa được 56,3% đường nông thôn, xây dựng 1370 cây cầu, có 158/160 xã có đường ô tô đến trung tâm xã¹⁰; năm 2010 cơ bản hoàn thành nhựa hóa, bê tông hóa đường nông thôn đến tận trung tâm xã, xóa hàng ngàn cầu khỉ¹¹; cuối năm 2021, toàn tỉnh có 62 xã đạt chuẩn nông thôn mới (trong đó, có 14 xã đạt chuẩn nông thôn mới nâng cao), 35 xã đạt từ 15-18 tiêu chí, 45 xã đạt từ 10-14 tiêu chí.

Công tác phổ cập giáo dục tiểu học đúng độ tuổi, phổ cập trung học cơ sở hoàn thành sớm hơn dự kiến, đến năm 2015, Bến Tre đứng tốp đầu của đồng bằng sông Cửu Long về chất lượng giáo dục, đạt chuẩn phổ cập giáo dục mầm non cho trẻ 5 tuổi ¹²,...

Với những kết quả nổi bật trên là minh chứng cho ý chí, khát vọng vươn lên của con người Bến Tre. Kế thừa tinh thần đó, trong thời kỳ đẩy mạnh toàn diện công cuộc đổi mới và hội nhập quốc tế, để tiếp tục khơi dậy khát vọng, ý chí con người Bến Tre cần:

Một là, xây dựng con người Bến Tre phát triển toàn diện về nhân cách, đạo đức, trí tuệ, năng lực sáng tạo, thể chất, tâm hồn, trách nhiệm xã hội, nghĩa vụ công dân, ý thức tuân thủ pháp luật; phát huy tiềm năng, sức mạnh con người Bến Tre cùng đồng lòng thực hiện thắng lợi Chỉ thị 01-CT/TU ngày 17/10/2020 về phát động phong trào thi đua "Đồng Khởi mới" giai đoạn 2020 - 2025 tầm nhìn đến năm 2030 góp phần đảm bảo cho sự phát triển nhanh, bền vững trong sự nghiệp đổi mới và hội nhập.

Hai là, tiếp tục nuôi dưỡng, truyền cảm hứng khơi dậy khát vọng, ý chí vươn lên con người Bến Tre trong học tập, lao động, sản xuất. Muốn vậy, đòi hỏi các cấp ủy, tổ chức đảng, chính quyền, đoàn thể, cán bộ, đảng viên, nhất là người đứng đầu cơ quan, đơn vị, địa phương phải biết truyền cảm hứng để khơi dậy khát vọng, ý chí vươn lên của con người. Phát huy tinh thần dũng cảm, dám nghĩ, dám làm trong Đồng Khởi năm 1960 vào việc khơi dậy cách làm hay, sáng tạo và hiệu quả trong lao động, sản xuất. Đổi mới đồng bộ mục tiêu, nội dung, chương trình, phương thức, phương pháp giáo dục và đào tạo theo hướng hiện đại, hội nhập quốc tế. Đặc biệt chú trọng giáo dục cho thế hệ trẻ - người chủ tương lai đất nước tinh thần tự hào dân tộc, truyền thống văn hóa, lịch sử hào hùng của con người Bến Tre để hun đúc và khơi dạy khát vọng, ý chí vươn lên và mong muốn cống hiến, phụng sự cho quê hương, đất nước ngày càng giàu đẹp.

Ba là, quan tâm thực hiện tốt các chính sách đãi ngộ trọng dụng nhân tài, phát triển tài năng trí tuệ con người Bến Tre để cống hiến vào sự phát triển chung của tỉnh. Có chính sách khen thưởng kịp thời những tấm gương tiêu biểu và nhân rộng những điển hình để làm lan tỏa giá trị tốt đẹp của con người Bến Tre vào phong trào thi đua Đồng Khởi mới. Đồng thời phê phán, đấu tranh với những thói hư, tật xấu trong xã hội ảnh hưởng đến đời sống văn hóa và nhân cách của con người Bến Tre.

Bốn là, cấp ủy, người đứng đầu cần phát huy vai trò nòng cốt trong việc dẫn dắt, khơi gợi khát vọng, ý chí vươn lên của từng thành viên trong tập thể góp phần thực hiện thắng lợi nhiệm vụ chính trị của địa phương. Khơi dậy và phát huy một cách có hiệu quả các nguồn lực sẵn có ở địa phương, đơn vị, đồng thời chủ động khơi dậy các nguồn lực tiềm ẩn, quy tụ các nguồn lực bên ngoài để tận dụng vào phát triển kinh tế- xã hội của tình, góp phần xây dựng Bến Tre ngày càng giàu đẹp, văn minh.

Kế thừa và phát huy tinh thần Đồng Khởi năm 1960 vào việc khơi dậy khát vọng, ý chí con người Bến Tre trong điều kiện mới có ý nghĩa quyết định trong thực hiện thắng lợi các mục tiêu của Nghị quyết Đại hội Đảng bộ lần thứ XI của tỉnh, đưa Bến Tre hội nhập và phát triển bền vững.

Thạc sĩ Nguyễn Thị Thùy Giao - Trường Chính Trị Bến Tre

Ghi chú:

¹ Theo Bécna Phôn: Hai nước Việt Nam, bản dịch từ tiếng Pháp, Nxb. Payot, Pari, tr.312.

² Ban chấp hành Đảng bộ Bến Tre: Lịch sử Đảng bộ Bến Tre 1930-2000, Nxb. Chính trị quốc gia, 2003, tr.151.

³ Văn phòng BCHTW ĐCSVN: Văn kiện Trung ương Cục miền Nam giai đoạn 1946-1975, tập 7 (1957-1960), Nxb.Chính trị quốc gia - Sự Thật, H.2020, tr.585.

4 Đảng Cộng sản Việt Nam: Văn kiện Đảng Toàn tập, Nxb. Chính trị quốc gia, Hà Nội, 2002, tr.82.

⁵ Ủy ban nhân dân tỉnh Bến Tre – Trường Chính trị, Thạc sĩ Nguyễn Trúc Hạnh – Thạc sĩ Phan Văn Thuận (đồng chủ biên), Tập bài giảng Tình hình, nhiệm vụ của tỉnh Bến Tre, Nxb. Lý luận Chính trị, 2017, tr.53.

⁶ Tỉnh ủy Bến Tre: Báo cáo số 89-BC/TU của Tỉnh ủy ngày 02 tháng 01 năm 2007 Tình hình thực hiện Nghị quyết năm 2006 và phương hướng, nhiệm vụ năm 2007, tr.1

^7,8 Đảng Cộng sản Việt Nam - Tỉnh ủy Bến Tre, Văn kiện Đại hôi đại biểu Đảng bộ tỉnh Bến Tre lần thứ XI, nhiệm kỳ 2020-2025 , tháng 11 năm 2020, tr.25, 8

9 Đảng Cộng sản Việt Nam: Văn kiện Đại hội đại biểu Đảng bộ tỉnh Bến Tre lần thứ VII, tháng 12 năm 2000,  tr.17.

¹⁰ Đảng Cộng sản Việt Nam: Văn kiện Đại hội đại biểu Đảng bộ tỉnh Bến Tre lần thứ VIII, tháng 11 năm 2005, tr.13.

¹¹Đảng Cộng sản Việt Nam: Văn kiện Đại hội đại biểu Đảng bộ tỉnh Bến Tre lần thứ IX, tháng 11 năm 2010, tr.18.

¹² Tỉnh ủy Bến Tre: Báo cáo chính trị số 480-BC/TU, Đại hội Đảng bộ tỉnh lần thứ X (nhiệm kỳ 2015-2020), Bến Tre.2015, tr.5